حرکت در موسیقی یعنی ریتم، حرکت از یک نت به نت بعدی.
موسیقی آوازی ایران به همین صورت است در واقع مجموعه ای از فرکانس ها که حرکات کوتاه و بلند میان آنها، ایجاد ریتم مینماید.
حرکت میتواند انواع گوناگونی داشته باشد؛ اعم از شنیداری، دیداری و حتی حرکت افکار ما که چیزی را در ذهن دنبال می کند.
هر حرکتی عمری دارد و ناچاراً برای اندازه گیری عمر هر نوع حرکتی، به یکی از یکاهای اصلی فیزیک نیاز داریم: زمان
پیش رفت مداوم و نامحدود وجود،زمان نام دارد. پیش رفتن وجود را به عبارتی میتوان حرکت کردن وجود پنداشت. پس برای توصیف هر نوع حرکتی، نیازمند زمان هستیم.
برای درک زمان، وسایل سنجشی مانند ساعت و پیمانه هایی همچون روز شب را به وجود آورده ایم.
نکته‌ی مهم اینکه زمان، تکرار شونده نیست و هر لحظه در حرکت و تولد است. در واقع پیمانه‌های تکراری برای نظم انسان در کارها و رسیدگی به قرار‌ها ساخته شده.چنانکه ساعت 11 دیروز با امروز متفاوت بوده و امروز 24 ساعت از روز گذشته بیشتر است یا به عبارتی امروز، 24 ساعت به عمر کل هستی افزوده شده.
در موسیقی به این پیمانه‌های تکرار شونده، میزان گفته می‌شود.با این مقدمه به تعاریف زیر خواهیم رسید:
ریتم حرکت در بستر زمان
میزان حرکت در زمان‌های مساوی و تکرار شونده
خطای مصطلحی که در تعریف ریتم وجود دارد اینست که میپرسند: ریتم این قطعه چیست؟
پرسش درست این است که میزان یا متر این قطعه ی چیست؟
میزان‌ها در موسیقی به سه دسته‌ی ساده، ترکیبی و لنگ تقسیم می‌شوند.
پیش از تعریف انواع میزان، نیاز به تعریف ضرب داریم. هنگام شنیدن یک قطعه‌ی ریتمیک، به صورت غریزی با آن دست میزنیم و اصطلاحاً ضرب میگیریم. این ضرب یا سرضرب زدنها در فواصل مساوی، تکرار میشود و میزان را به وجود می آورد.
ضرب ضعیف و قوی: به طور طبیعی از هر چیزی در هستی به صورت زوج وجود دارد. مثلا چپ و راست/ شب و روز/زن و مرد و حتی ساختار یک اتُم. به همین صورت یک میزان هم (برای معنا دار شدن) از حداقل دوضرب تشکیل میشود؛ یک ضربِ قوی و یک ضربِ ضعیف (به طور فرضی روز را ضرب قوی و شب را ضرب ضعیف در نظر میگیریم).
میزانی ساده است که هر ضرب آن به طور طبیعی، تقسیمات دوتایی(باینری) داشته باشد. یعنی قابل قسمت به 2یا 4 یا 8 یا … قسمت مساوی باشد. میزانهای و و و برخی از نمونه های میزانهای ساده هستند.
میزانی ترکیبی ست که هر ضرب آن دارای تقسیمات سه تایی باشد. یعنی قابل قسمت به 3 یا 6 یا 12 یا … قسمت مساوی باشد. میزانهای و و و برخی از نمونه های میزانهای ترکیبی هستند.
میزانی لنگ ست که ضربهای نامساوی داشته باشد، در واقع میزانهای لنگ از کنار هم قرار گرفتن میزانهای دوضربی و سه ضربی به وجود می آیند پس میزانی که لنگ نامیده میشود باید حداقل پنج ضرب داشته باشد. میزانهای لنگ به صورت مجزا به دوبخش لنگ ساده و لنگ ترکیبی تقسیم میشوند.
ارزش زمانی نتها: